Kwaliteit van mediators en mediations
Er is de laatste tijd veel aandacht voor de kwaliteit van mediators en mediation. De koers van het ministerie van Justitie en Veiligheid om te komen tot een centraal kwaliteitsregister voor mediators zal aan deze zoektocht naar betere kwaliteitsborging ten grondslag liggen.
De centrale vraag is hoe kwaliteit verder kan worden verhoogd en geborgd. Om aan deze discussie een bijdrage te leveren, beschrijven de vertrouwenspersonen en de vraagbaak van de NMv enkele aspecten die in de dossiers in afgelopen jaren opmerkelijk waren. Ervaringen uit de praktijk dus. Het zou goed zijn als opleiders en kwaliteitssystemen onderstaande aspecten meenemen in de aanpak om de kwaliteit van mediators en mediations op hoog niveau te brengen cq. houden.
Peerreview, intervisie en supervisie
Peerreview: intervisie en supervisie zijn cruciale instrumenten voor het behouden en verbeteren van de kwaliteit van mediators en mediations. Echter, we zien dat deze waardevolle instrumenten geregeld onvoldoende professioneel worden ingezet, doordat:
- casusbehandeling vaak beperkt blijft tot een “droge” behandeling, in de zin dat de casus niet wordt ‘uitgediept’ en de behandeling blijft steken in feiten en ‘hoe het is gegaan’.
- de casusbehandeling en beoordeling van mediators gebaseerd zijn op wat de mediator zelf aangeeft, wat het risico met zich meebrengt van een subjectieve weergave van casussen.
Aanbevolen verbeteringen:
- bijwonen van live-sessies: Een periodieke evaluatie van mediators door een deskundige collega-mediator tijdens een echte mediation biedt de mogelijkheid van een verdiepende en objectieve reflectie ophet proces en kwaliteit van de mediator en mediation.
- alternatieven zoals filmopnames: Deze kunnen worden ingezet, mits goed afgestemd met alle betrokken partijen.
Uitdagingen:
- de toestemming van partijen voor het bijwonen (co-mediation) van mediations door een (beginnende) collega-mediator is essentieel, maar niet altijd haalbaar.
- de huidige registers beschikken (nog) niet over een systeem voor verplichte live-peerreview of co-mediation.
- beginnende mediators hebben beperkte mogelijkheden om als stagiair mee te lopen.
Bekwaamheden en specialisaties van mediators
Mediators moeten veelzijdig zijn, met een bijzondere focus op:
- juridische kennis: noodzakelijk vanwege de juridische context van sommige vormen van mediation.
- (sociaal-)psychologische vaardigheden: essentieel voor het mediationproces zelf.
Diverse werkvelden:
Daarnaast is specifieke kennis van een werkveld van grote waarde. Mediators hebben vaak specialisaties zoals familie-, arbeid-, overheid-, strafrecht- en zakelijke mediations.
Geschiktheid van de mediator:
Niet iedereen is geschikt voor het beroep van mediator; persoonskenmerken spelen een belangrijke rol. Het zou de kwaliteit van mediation ten goede komen als opleidingen hier meer aandacht aan besteden.
Tuchtrechtspraak en gedragsregels
Prioriteiten: De bestaande vormen van tuchtrecht zouden zich moeten focussen op het waarborgen van kwaliteit, niet op bestraffing. Vooral bij onderlinge strijdigheid tussen gedragsregels verdient dit speciale aandacht.
Gedragsrichtlijnen: Voor verschillende soorten mediations kunnen specifieke richtlijnen van toepassing zijn, zoals bijvoorbeeld:
• arbeidsmediations: de WAM-groep biedt praktische richtlijnen.
• familiemediations met minderjarige kinderen: hier moet de mediator ook de belangen van kinderen bewaken, wat soms ingrijpt op de autonomie van ouders.
Financiering van mediation
Het belang van toevoegingen: Toevoegingen vanuit de Raad voor Rechtsbijstand spelen een cruciale rol, met name in familiezaken. Er is meer aandacht nodig voor de complexe Wet op de Rechtsbijstand en de bijbehorende besluiten. Niet alle vormen van mediation vallen nu onder het toevoegingen-systeem wat de inzet van mediation beperkt.
Rol van erkenningsinstellingen
Instellingen zoals de huidige kwaliteitsregisters moeten stappen ondernemen om betere kwaliteitsbeoordelingssystemen te implementeren. De suggestie is om enkele van de hier besproken ervaringspunten daarin mee te nemen.
auteurs: Paul Wijntje en Peter R Clark